Wie?

Aan te raden voor elk evenement.

Waarom?

Een val- of vechtpartij, een voedsel- of alcoholvergiftiging, een brand. Er zijn heel wat incidenten die kunnen plaatsvinden op een evenement. Elk evenement houdt dus bepaalde risico’s in. Als organisator is het dan ook heel belangrijk om voldoende aandacht te hebben voor de potentiële risico’s. Met een goed inzicht in deze mogelijke risico’s kan je als organisator passende maatregelen nemen om de veiligheid van je bezoekers te waarborgen.

Wat?

Een risicoanalyse start met het in kaart brengen van alle mogelijke gevaren waaraan een bepaalde doelgroep (bv. bezoekers, medewerkers, buurtbewoners, enz.) van je evenement kan worden blootgesteld. Voor elk van deze gevaren lijst je vervolgens de risico’s op en beoordeel je ze. Je stelt je onder andere de vraag welke risico’s reëel voorzienbaar zijn, maar ook welke risico’s het zwaarst doorwegen en hoe deze risico’s zich in de praktijk manifesteren. Met andere woorden: je brengt zowel de ernst als de waarschijnlijkheid van alle mogelijke risico’s in kaart. Let wel, de ernst en waarschijnlijkheid van risico’s kunnen sterk uiteen lopen.

Let op!   Naar aanleiding van een evenement van openbare orde zullen meerdere vormen van risicoanalyses worden uitgevoerd. Denk aan de risicoanalyses uitgevoerd door de politie, door de brandweer, door de medische hulpdiensten, door de veiligheidscel voor de noodplanning, door OCAD, ... De resultaten van deze risicoanalyses worden samengebracht en besproken in een multidisciplinair platform onder leiding van de verantwoordelijke overheid.

Op basis van de uitgevoerde risicoanalyse bepaal je vervolgens of het mogelijk is om gevaren uit te schakelen. Met andere woorden: welke gevaren kunnen worden weggenomen? Als dit niet mogelijk is, ga je na of de risico’s - die deze gevaren met zich meebrengen - kunnen worden beheerst, beperkt of weggenomen. Je gaat dus met andere woorden na welke preventieve acties of veiligheidsmaatregelen kunnen worden genomen om de impact en gevolgen van de risico's te beheersen, beperken of volledig weg te nemen.

Let op!  De betrokken lokale overheid kan wel - in het kader van de handhaving van de openbare orde - (regulerende) veiligheidsmaatregelen voorschrijven of voorwaarden opleggen aan de organisator. Zo heeft de burgemeester (uitgezonderd bij private evenementen) altijd het recht om, met het oog op de openbare orde, een aantal voorwaarden op te leggen aan de organisator (bv. het voorzien van een interne ordedienst) en het recht om een evenement te verbieden.

Door een risicoanalyse uit te voeren, kan je dus preventief omgaan met mogelijke risico’s. Let wel, naast het uitvoeren van een risicoanalyse op maat van je evenementen, is het zinvol om voor de meer complexe risico’s specifiekere risicoanalyses uit te voeren, zoals een medische risicoanalyse, een crowdrisicoanalyse en een mobiliteits -en verkeersrisicoanalyse.

EEN MEDISCHE RISICOANALYSE

Een medische risicoanalyse brengt alle mogelijke gevaren en risico’s in kaart waarvoor medische hulpverlening vereist is. Een medische risicoanalyse vertrekt dus vanuit de vraag: wat kan er medisch mislopen op een evenement? Op grond van een medische risicoanalyse bepaal je welke veiligheidsmaatregelen nodig zijn om de impact van potentiële medische risico’s te beheersen of te beperken. Concreet bekijk je op basis van een medische risicoanalyse wat er minimaal nodig is om dringende geneeskundige hulpverlening op het evenement en de omgeving eromheen te verzekeren.

Plan Risicomanifestaties (PRIMA)   Organiseer je een evenement met meer dan 1.500 bezoekers? Vul dan het Plan Risicomanifestaties (PRIMA) van de FOD Volksgezondheid in. Het PRIMA geeft advies over de inzet van medische middelen. Zo kan het PRIMA adviezen opleggen met betrekking tot het inrichten van het een EHBO-post, het zorgen voor de aanwezigheid van een erkende medische hulpdienst of het voorzien van een automatische externe defibrillator (AED). Enkel wanneer er op je evenement minstens 1.500 personen tegelijk aanwezig zijn, vraagt de FOD Volksgezondheid om het PRIMA-formulier in te vullen. Je moet dan de volgende stappen nemen: navigate_nextAls organisator vul je luik 1 tot en met 4 van de PRIMA-vragenlijst in. Je dient het formulier in bij de bevoegde gemeente of provincie. navigate_nextDe noodplanambtenaar van de bevoegde gemeente of provincie kijkt het document na en vult het eventueel aan met extra gegevens van andere disciplines. navigate_nextWanneer het afkappunt (de medische inzet is gelijk aan of minder dan de inzet van een ambulance en/of een verpleegkundige) niet bereikt is, geeft de noodplanambtenaar zelf een beperkt advies. navigate_nextWanneer de medische inzet groter is dan het afkappunt, wordt het document doorgestuurd naar de FOD Volksgezondheid voor verdere analyse. navigate_nextOp basis van de ingebrachte gegevens maakt de FOD Volksgezondheid een simulatie van de medische workload. De workload wordt (in functie van omgevingsvariabelen) omgezet in een preventief medisch dispositief dat aangeeft wat er nodig is om dringende medische hulp op de locatie te verzekeren. navigate_nextDe FOD Volksgezondheid adviseert de autoriteit (burgemeester of gouverneur) over de nodige medische middelen. Opgelet! Het is een advies, geen afdwingbaar iets. De burgemeester of gouverneur hakt uiteindelijk de knoop door.

EEN CROWD RISICOANALYSE

Het doel van een crowdrisicoanalyse is om crowd-risico’s te inventariseren en te beoordelen zodat vervolgens preventieve acties en veiligheidsmaatregelen genomen kunnen worden om de publieksdrukte en publieksstromen onder controle te houden.

Crowd-risicobeoordelingsmodel DIM-ICE   Met behulp van het crowd-risicobeoordelingsmodel DIM-ICE van prof. Keith Still kan je makkelijk de crowd-risico’s van je evenement identificeren en evalueren. Dit model is een handig hulpmiddel om de crowd-risico’s van je evenement op een eenvoudige en effectieve manier te analyseren. Het focust op drie bepalende factoren voor een veilig verloop van een bezoek aan een drukke plaats. Aan die factoren kunnen risico’s gelinkt zijn: 1. Het ontwerp of design van het evenemententerrein Risico’s die hieraan gelinkt zijn: een tekort aan ruimte voor bezoekers om zich te verzamelen en/of te verplaatsen op (delen van) de locatie, onvoldoende capaciteit op wegen/fietspaden/looproutes, te weinig ruimte voor het aantal aanwezige bezoekers op een evenement, enz. Dit alles kan leiden tot een hogere bezoekersdichtheid en een verminderde doorstroming. 2. De informatievoorziening Risico’s die hieraan gelinkt zijn: een gebrek aan informatie over de drukte of de alternatieven, onduidelijke informatie, onvindbare informatie, enz. Dit alles kan bezoekers beïnvloeden in het maken van keuzes. 3. Het management Risico’s die hieraan gelinkt zijn: een gebrek aan overzicht op drukte op een terrein, een tekort aan personen om bezoekers te corrigeren bij het overtreden van regels, enz. Dit kan ertoe leiden dat je de drukte niet meer beheerst en dat leidt dan weer tot andere risicovolle situaties. Deze drie indicatoren van beïnvloeding worden binnen het model geconfronteerd met de drie fases van het bezoek aan de plaats: (1) de instroom, (2) de circulatie en (3) de uitstroom. In iedere fase van het bezoek kan het ontwerp, de informatievoorziening en het management knelpunten of risico’s veroorzaken, die in iedere fase andere oplossingen vergen. De matrix die hieruit voortvloeit voorziet dus in een checklist van mogelijke crowdrisico’s (Still, 2019). Binnen de negen kwadranten van het model worden de actuele risico’s aangegeven en beoordeeld door middel van kleurcodes: rood (risicovol), oranje (gemiddeld risico) en groen (minimaal risico). Eventspecifieke fases en noodsituaties worden telkens vervat in een eigen DIM-ICE model. Idealiter ontwikkel je dus twee primaire DIMICE-modellen: één voor normale operatie en één voor in geval van nood.

EEN MOBILITEITS -EN VERKEERSRISICOANALYSE

Het doel van een mobiliteits- en verkeersrisicoanalyse is om inzicht te krijgen in waar en wanneer gevaarlijke verkeerssituaties kunnen ontstaan. Bovendien is het identificeren en evalueren van mobiliteits- en verkeersrisico’s die kunnen ontstaan door je evenement van cruciaal belang voor de verkeersveiligheid van je evenement.

Stel jezelf zeker volgende vragen als je een mobiliteits- en verkeersrisicoanalyse uitvoert:

• navigate_nextWelke invloed heeft je evenement op het verkeer?
  Het bezoekersverkeer van en naar je evenement kan zorgen voor verkeersopstoppingen of specifieke gevaren met zich meebrengen. Daarnaast kan ook het overige verkeer (met een andere bestemming dan het evenement) door je evenement te maken krijgen met vertragingen of gevaarlijke situaties. Ga daarom na op welke plaatsen verkeeropstoppingen en/of gevaarlijke verkeerssituaties kunnen ontstaan.
  
  
• navigate_nextWelke invloed heeft je evenement op de bereikbaarheid van locaties?
  Het bezoekersverkeer van en naar het evenement kan ervoor zorgen dat niet alle locaties meer even goed bereikbaar zijn. Ga daarom na welke locaties, maar ook welke parkeerplekken minder goed (of niet meer) bereikbaar zijn voor, tijdens en na het evenement. Ga ook na welke gebruikers daardoor in de problemen zouden komen.
  
  
• navigate_nextWelke invloed hebben bestaande verkeersvoorzieningen op je evenement en omgekeerd?
  Denk hierbij aan bruggen, tunnels, sluizen, stoplichten, … Welke van deze verkeersvoorzieningen zorgen voor gevaarlijke situaties op weg van en naar je evenement? Zijn er voorzieningen die voor, tijdens als na het evenement niet gebruikt kunnen worden?
  
  
• navigate_nextWelke zaken beïnvloeden de verwachtte verkeersstromen die ontstaan voor, tijdens en na het evenement?
  Spitsuren, werkzaamheden, andere evenementen, … oefenen een grote invloed uit op de verkeersstromen.

Wet- en regelgeving?

Als organisator van een evenement ben je niet wettelijk verplicht om zelf een risicoanalyse uit te voeren. De betrokken lokale overheid kan wel altijd vragen om een risicoanalyse uit te voeren en de nodige voorzorgs- en veiligheidsmaatregelen te nemen. Enkel als je een extreem ontspanningsevenement* organiseert, ben je wettelijk verplicht om een risicoanalyse uit te voeren.

*Een extreem ontspanningsevenement (EOE)   Een EOE is een activiteit aangeboden door een organisator aan een of meer consumenten ter vermaak en/of ter ontspanning, d.m.v. een daarvoor bestemde installatie, waarbij de consument deelneemt om een gevoel van gevaar, risico of uitdaging te ervaren. Het gaat om activiteiten zoals benjispringen (elastiekspringen), parachutespringen, death ride, … Voor een EOE ben je wettelijk verplicht om een veiligheidsverantwoordelijke aan te stellen, de nodige veiligheidsmaatregelen te treffen, enz. overeenkomstig het koninklijk besluit van 4 maart 2002 houdende de reglementering van de organisatie van extreme ontspanningsevenementen.

Hoewel de FOD Volksgezondheid vraagt om het Plan Risico Manifestaties (PRIMA) in te vullen als je een evenement organiseert met meer dan 1.500 deelnemers of bezoekers, is er op dit ogenblik geen eenduidige wet- en regelgeving over het verplicht invullen. Neem contact op met de betrokken lokale overheid voor meer informatie over het invullen van het PRIMA.

Meer weten?

• navigate_nextNeem contact op met de betrokken lokale overheid voor meer informatie over het uitvoeren van een risicoanalyse.
  
  
• navigate_nextMeer weten over de wet- en regelgeving met betrekking tot het uitvoeren van een risicoanalyse? Je kan de ministeriële omzendbrief hier raadplegen.
  
  
• navigate_nextMeer weten over het koninklijk besluit van 4 maart  houdende de reglementering van de organisatie van extreme ontspanningsevenementen? Je kan dit KB hier raadplegen of terecht op de website van de FOD economie.
  
  
• navigate_nextOp zoek naar handige tools om zelf de risico’s voor je evenement in kaart te brengen? Neem een kijkje bij Check je risico’s! waar je het Risicoanalysemodel en de Risico Quickscan kan terugvinden. Het Risicoanalysemodel biedt je een handig theoretisch kader dat je helpt om na te denken over de bezoekersrisico’s op jouw evenement. Met een eenvoudig stappenplan kan je zelf het gewicht of het belang van de belangrijkste bezoekersrisico’s in kaart brengen. Met de Risico Quickscan krijg je op een snelle en makkelijke manier inzicht in de potentiële bezoekersrisico’s op jouw evenement. En deze scan wijst je ook de weg naar de passende maatregelen om met die risico’s om te gaan.
  
  
• navigate_nextMeer informatie over het Plan Risico Manifestaties (PRIMA) vind je hier.
  
  
• navigate_nextHet Nederlandse Event Safety Institute (ESI) ontwikkelde de methodiek RISKOM voor het uitvoeren van een eenvoudige maar doeltreffende risicoanalyse voor een evenement. De RISKOM methodiek wordt reeds gebruikt door verscheidene Nederlandse gemeenten en veiligheidsregio’s. Voor gemeenten en hun adviseurs is een format beschikbaar voor een multidisciplinaire risicoanalysebijeenkomst. Daarnaast biedt ESI ook een e-learning aan waarin je de drie stappen van een risicoanalyse doorloopt, specifiek toegesneden op evenementen.